Οινούσσες: Το νησί των καραβοκύρηδων

Δεν διεκδικούν περγαμηνές στα τουριστικά δρώμενα του Αιγαίου, κατέχουν όμως μια ξεχωριστή θέση στη ναυτική ιστορία του τόπου. Ούτως ή άλλως, είναι ένα ιδιαίτερο νησί που αξίζει να του αφιερώσεις χρόνο

Αφήνεις τη Χίο και πριν καλά καλά το καταλάβεις αντικρίζεις την μπρούντζινη γοργόνα καθισμένη πάνω στον βράχο να σε καλωσορίζει, καθώς το πλοίο πιάνει στο λιμάνι. Από την πρώτη στιγμή οι Οινούσσες θα μπουν στην καρδιά σου! Στη συνέχεια θα βρεθείς να τριγυρνάς στ' ασβεστωμένα σοκάκια, να χαζεύεις τα εντυπωσιακά αρχοντικά, ν' ανταλλάσσεις κουβέντες με τους απόμαχους θαλασσόλυκους.

Οι Οινούσσες μοιράζονται το στενόχωρο θαλασσινό πέρασμα ανάμεσα στη Χίο, στα Μικρασιατικά παράλια και στη χερσόνησο του Τσεσμέ και δεν είναι ακουστές ούτε για τις παραλίες τους, ούτε για τα πολυτελή τους ξενοδοχεία ή τη νυκτερινή ζωή τους. Το αντίθετο μάλιστα.

Για τους παραπάνω λόγους λοιπόν, το νησί των καραβοκύρηδων είναι ιδανικό για όσους επιζητούν μερικές μέρες ξεγνοιασιάς σε ρυθμούς νησιώτικους και άκρως χαλαρωτικούς. Αρκεί βέβαια αυτές οι μέρες να μη συμπίπτουν με τον Αύγουστο, την εποχή που οι εφοπλιστές, οι καπεταναίοι και οι μετανάστες, που έχουν ρίζες από εδώ, καταφθάνουν με τα γιοτ και ανοίγουν τις πολυτελείς επαύλεις τους και τ' αρχοντικά τους. Εκείνη την εποχή το ήσυχο νησί μεταμορφώνεται σε πολύβουο κοσμοπολίτικο θέρετρο και μάλλον δεν περισσεύει χώρος για «ξένους».

Ηδη από τον 6ο-5ο π.Χ. αι. το νησί αναφέρεται στις συγγραφές του Ηρόδοτου ως αγκυροβόλιο των Αθηναίων εναντίον των αποστατών Χιωτών, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Στις αρχές του 18ου αιώνα άρχισαν να κατοικούν το μικρό ερημονήσι Χιώτες από τα Καρδάμυλα, έχοντας κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα που έφεραν στο νησί και μερικά αμπελάκια.

Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, το λιμάνι, το Ναυτικό Γυμνάσιο και μέρος του οικισμού των Οινουσσών

Μετά την καταστροφή της Χίου και τη μαζική σφαγή του πληθυσμού, οι Οινούσσες εγκαταλείφθηκαν. Οταν οι κάτοικοι ξαναγύρισαν το 1829, έφεραν μαζί τους τη γνώση της θάλασσας που είχαν διδαχθεί από τους έμπειρους ναυτικούς της Σύρου, της Τήνου και της Ανδρου όπου είχαν αναζητήσει καταφύγιο όλα αυτά τα χρόνια. Ετσι ξεκινά η ναυτική περιπέτεια του νησιού.
Με σκληρή δουλειά και αποφασιστικότητα, οι τολμηροί ναυτικοί έκλειναν δουλειές σε ολάκερη τη Μεσόγειο, από τις ακτές της Αφρικής έως τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, σ' έναν κόσμο που άλλαζε συνέχεια και διψούσε για εμπόριο.

Πολλά σπίτια των καπεταναίων ατενίζουν τη θάλασσα

Με την αλλαγή του αιώνα οι Οινουσιώτες αποδείχθηκαν εκτός από θαλασσοπόροι και εξαιρετικά διορατικοί επιχειρηματίες αφού προέβλεψαν την κυριαρχία των ατμόπλοιων. Ιδρυσαν κοινοπραξίες και προσχώρησαν με θαρραλέα και συνάμα συνετά βήματα.

Τα πρώτα ελληνικά εμπορικά ατμόπλοια ήταν οινουσσιώτικα και ήταν αυτά που έγραψαν το πρώτο κεφάλαιο στη σύγχρονη ελληνική ναυτιλία. Γνωστά ονόματα εφοπλιστών και ναυτικών οικογενειών, που κυριαρχούν στα παγκόσμια ναυτιλιακά δρώμενα σήμερα, είναι αυτοί που πρώτοι ξεκίνησαν την περιπέτεια της θάλασσας.

Η παραλία Χατζαλής, κάτω από το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας. Εδώ πιάνουν τα εκδρομικά σκάφη από την αντικρινή Λαγκάδα της Χίου

Βόλτες στην πολιτεία
Η μικρή ναυτική πολιτεία των Οινουσσών βρίσκεται κτισμένη στον μυχό ενός καλογραμμένου όρμου που προφυλάσσεται από το κατάφυτο Πατερόνησo. Θα σε εντυπωσιάσει με τα όμορφα δίπατα κεραμοσκέπαστα σπίτια και με τα έντονα βαμμένα πορτοπαράθυρα, τις καλοδιατηρημένες αυλόπορτες και όλα τα αρχιτεκτονικά γνωρίσματα που συνθέτουν έναν πρόσχαρο αιγαιοπελαγίτικο οικισμό.

Μόλις βγεις από το πλοίο θα δεις το δημαρχείο και πλάι του την πλατεία του Αφανούς Ναύτη. Το άγαλμά του στήθηκε εδώ το 1952. Ακολουθούν το Ναυτικό Γυμνάσιο και το Πνευματικό κέντρο με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Ανηφορίζοντας τα λιθόστρωτα καλντερίμια που ελίσσονται ανάμεσα στις νοικοκυρεμένες γειτονιές θα φτάσεις στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου, πολιούχου του νησιού.

Λεπτομέρεια από το λιμάνι. Στο βάθος το νησάκι Πατερόνησο

Οι παραλίες

Περιμετρικά το νησί διατρέχει ασφάλτινος δρόμος (εκτός από ένα μικρό μέρος στ' ανατολικά που είναι ακόμη βατός χωματόδρομος). Ετσι σχετικά εύκολα θα προσεγγίσετε τις περισσότερες ακτές, καθώς το συνολικό οδικό δίκτυο δεν ξεπερνά τα 25 χιλιόμετρα.

Σχεδόν όλες οι παραλίες και οι μικροσκοπικοί όρμοι (βάλες) που προσφέρονται για κολύμπι προσεγγίζονται από τον δρόμο. Οι βόρειες ακτές που «βλέπουν» τα Μικρασιατικά παράλια είναι αρκετά απόκρημνες και προτείνονται για μοναχικό μπάνιο και ψαροντούφεκο. Οι νότιες, από το μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου που ξεχωρίζει στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού έως το χωριό, προσφέρουν πλούσιο διαμελισμό με άφθονες ακρογιαλιές, καλά προφυλαγμένες από το μελτέμι.

Οι παραλίες των Οινουσσών - Βάλες τις λένε οι ντόπιοι- είναι μικρές, αμμουδερές και ήσυχες

Η καλύτερη παραλία είναι ο Απήγανος (απέχει 2 χλμ. από την πόλη), αλλά υπάρχουν και οι ακτές Κάστρο, Ζέπαγα, Μπιλάλη, Φώκια, Χατζαλή και πολλές άλλες μικρότερες.
Για υποβρύχιο ψάρεμα θ' αναζητήσετε τους κλειστούς όρμους Μάρμαρο και Καμπί στ' ανατολικά του νησιού και την απόκρημνη ακτή Ψαθόφυλλο στα βόρεια - μην ξεχνάμε πως οι Οινούσσες φημίζονται ως εξαιρετικός χταποδότοπος. Αν έχετε δικό σας σκάφος αξίζει να πάτε στα μικρά νησιά που βρίσκονται διάσπαρτα ανάμεσα στις Οινούσσες και στα μικρασιατικά παράλια.

Ναυτικό Μουσείο: ανάμεσα στα άλλα θα δείτε και μια μικρή, αλλά αξιόλογη συλλογή όπλων εποχής (19ος αιώνας)

 

Ναυτικό Μουσείο
Αναμφισβήτητα ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο Ναυτικό Μουσείο που ιδρύθηκε ως σωματείο το 1965.
Τη σημερινή του μορφή την οφείλει στον Νικόλαο Σ. Λαιμό έπειτα από εργασίες που έγιναν το 1990. Σήμερα λειτουργεί ως Ιδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Τα πλούσια εκθέματα περιλαμβάνουν πίνακες λαϊκών πλοιογράφων (οι περισσότεροι από αυτούς είναι έργα του Χιώτη ζωγράφου Αριστείδη Γλύκα).
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η συλλογή ομοιωμάτων πλοίων, τα περισσότερα από αυτά κατασκευασμένα από Γάλλους αιχμαλώτους στην Αγγλία την εποχή των Ναπολεόντειων πολέμων (1789-1816).

Ακόμη εκτίθενται συλλογή όπλων εποχής (19ος αιώνας), ναυτικά όργανα και εργαλεία, φωτογραφίες που απεικονίζουν Οινουσιώτικα πλοία κ.ά.
Το Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών φροντίζει για τη συγκέντρωση ιστορικού, λαογραφικού και φωτογραφικού υλικού που αφορά το νησί, έχει συγκροτήσει βιβλιοθήκη, ενώ δραστηριοποιείται και στον χώρο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Ωρες Λειτουργίας: 9.00-14.00, τηλ. 22710 55182.

Fast Info
Πατριδογνωσία
Το σύμπλεγμα των Οινουσσών αποτελείται από 9 νησιά και νησίδες. Πρόκειται για τα νησιά: Οινούσα ή Αιγνούσα, με έκταση 14 τ.χ., που είναι το μεγαλύτερο και το μόνο κατοικημένο, ενώ τα μικρότερα νησιά Παναγιά, Γαϊδουρόνησο, Βάτος, Ποντικόνησο, καθώς και οι νησίδες Αρχοντόνησο, Ποντικούδικο, Λαιμούδικο και Πρασονήσια είναι ακατοίκητα.

Παλιές ιστορίες
Το 1521 ο Τούρκος πλοίαρχος και χαρτογράφος Πίρι Ρεΐς αναφέρει τα νησιά με το σημερινό τους όνομα. Σε άλλα έγγραφα των Οθωμανών αναφέρονται σαν Koyun Adas, δηλαδή προβατονήσια, καθώς εδώ και αιώνες ήταν βοσκότοποι.

Αγιος Νικόλαος
Είναι ο πολιούχος Αγιος των Οινουσσών. Κτίστηκε το 1864 και το 1924 πήρε τη μορφή που βλέπουμε σήμερα. Κοσμείται από θαυμάσιες αγιογραφίες, ενώ εντύπωση προκαλούν τα χιλιάδες τάματα.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Το ξενοδοχείο «Θαλασσοπόρος» (τηλ. 22710 55475) διαθέτει 11 δωμάτια και είναι ανοικτό όλο τον χρόνο. «Οινούσσες studios» κοντά στον Αγ. Νικόλαο, σε αναπαλαιωμένο παλιό οίκημα (τηλ. 22710 55255)
«Αλκαίος», στην πλατεία Βαλαντάση (τηλ. 22710 55353).
«Γαλήνη» (τηλ. 22710 55355).
«Πέτρινα» (τηλ. 22710 55615).
«Βαρβάρα» (τηλ. 22710 55660).
«Λεοντής» (τηλ. 6944677882).

ΦΑΓΗΤΟ
Οι επιλογές στο φαγητό δεν είναι πολλές. Στη μαρίνα των σκαφών θα βρείτε το εστιατόριο - καφέ «Πατερονήσι» (τηλ. 22710 55586). Ο κύριος Ταουσάνης φτιάχνει εκπληκτικούς ουζομεζέδες. Δοκιμάστε το φρέσκο τυρί με γιαούρτι.
Στην ακτή Ζέπαγα υπάρχει η ψαροταβέρνα «Γλάρος» (τηλ. 22710 55384) που λειτουργεί από το 1963.
Στο λιμάνι θα βρείτε το πρόσφατα αναπαλαιωμένο εστιατόριο «Παλιό Τελωνείο» (τηλ. 22710 55586).Δοκιμάστε τα παραδοσιακά πιάτα μαστέλο και τα χειροποίητα μακαρόνια. Στον Αγιο Νικόλαο θα βρείτε την ταβέρνα «Τσιβάρι». Συμπαθητικά είναι τα καφέ «Πέτρινο καφέ», «Κυλικείο» και «Ναυτικός Ομιλος» που βρίσκονται στην προκυμαία, ιδανικά για πρωινό άραγμα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: www.worldviews.gr









http://www.ethnos.gr